Manual Action چیست؟

اقدامات دستی گوگل: کابوس هر وب‌مستر و راه رهایی از آن (نگاهی از ۲۰ سال تجربه)

در طول دو دهه فعالیتم در عرصه بهینه‌سازی موتورهای جستجو (SEO)، شاهد فراز و نشیب‌های بی‌شماری در دنیای الگوریتم‌های گوگل بوده‌ام. از تغییرات کوچک و نامحسوس تا آپدیت‌های بزرگ که گاهی کل صنعت را دگرگون کرده‌اند. اما در میان تمام این چالش‌ها، چیزی که همواره به عنوان یک “هشدار قرمز” برای هر وب‌مستر و سئوکار باتجربه مطرح بوده، اقدامات دستی (Manual Actions) گوگل است. این پدیده، که در بین سئوکاران با نام “پنالتی گوگل” نیز شناخته می‌شود، یکی از جدی‌ترین تنبیهاتی است که یک وب‌سایت می‌تواند از سوی گوگل دریافت کند و می‌تواند به معنای پایان ترافیک ارگانیک و در نتیجه، پایان کسب‌وکار آنلاین شما باشد.

در این مقاله، قصد دارم با تکیه بر ۲۰ سال تجربه عملی خود، به طور جامع توضیح دهم که اقدامات دستی گوگل دقیقاً چیست، چرا صادر می‌شود، چگونه آن را تشخیص دهید و مهم‌تر از همه، چطور می‌توان از چنگال آن رهایی یافت و سایت را به مسیر درست بازگرداند.

اقدامات دستی گوگل چیست؟

اقدام دستی، همانطور که از نامش پیداست، یک تصمیم تنبیهی است که توسط یک بازبین انسانی از تیم گوگل علیه یک وب‌سایت خاص اتخاذ می‌شود. این با به‌روزرسانی‌های الگوریتمی که به صورت خودکار اعمال می‌شوند، تفاوت اساسی دارد. در اقدامات دستی، یک فرد واقعی از گوگل به این نتیجه می‌رسد که وب‌سایت شما یا بخشی از آن، دستورالعمل‌های کیفیت وب‌مستر گوگل (Google’s webmaster quality guidelines) را نقض کرده است.

نتیجه این اقدام دستی، چیزی جز کاهش رتبه (demotion) و یا حتی حذف کامل (removal) وب‌سایت یا قسمت‌های مشخصی از آن از نتایج جستجوی گوگل نیست. به عبارت ساده، سایت شما یا دیگر در گوگل نمایش داده نمی‌شود، یا به قدری در رتبه‌های پایین قرار می‌گیرد که عملاً ترافیک ارگانیک خود را از دست می‌دهد.

شایع‌ترین دلیل برای اعمال اقدامات دستی، تلاش برای دستکاری نتایج جستجو است. گوگل یک تجربه جستجوی عادلانه و مرتبط را برای کاربران خود می‌خواهد و هرگونه تلاشی برای فریب دادن الگوریتم‌ها یا ارائه محتوای بی‌کیفیت به کاربران، می‌تواند منجر به یک اقدام دستی شود.

تفاوت با به‌روزرسانی‌های الگوریتمی

اغلب افراد اقدامات دستی را با به‌روزرسانی‌های الگوریتمی گوگل اشتباه می‌گیرند. درک این تفاوت حیاتی است:

• به‌روزرسانی‌های الگوریتمی: این‌ها تغییرات مداوم و خودکار در الگوریتم جستجوی گوگل هستند. آن‌ها میلیون‌ها وب‌سایت را به صورت همزمان تحت تأثیر قرار می‌دهند و معمولاً وب‌سایت‌هایی را که با کیفیت‌تر و مرتبط‌تر با هدف الگوریتم جدید هستند، رتبه‌بندی می‌کنند و آن‌هایی را که نیستند، به عقب می‌رانند. هیچ اخطار مستقیمی در سرچ کنسول برای این نوع تغییرات صادر نمی‌شود و برای رفع تأثیر آن‌ها، باید محتوا و تکنیک‌های سئوی خود را با آخرین دستورالعمل‌ها و هدف الگوریتم جدید همسو کنید.

• اقدامات دستی (Manual Actions): این‌ها تنبیهاتی هستند که توسط انسان‌ها اعمال می‌شوند. این به معنی آن است که یک بازبین واقعی از گوگل به صورت دستی سایت شما را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که شما عمداً یا سهواً قوانین را نقض کرده‌اید. همیشه یک اعلان در گوگل سرچ کنسول شما ظاهر می‌شود که نوع اقدام دستی و صفحاتی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند را مشخص می‌کند. برای رفع این مشکل، باید آن را به طور کامل برطرف کرده و سپس درخواست بازنگری (Reconsideration Request) ارسال کنید.

چگونه یک اقدام دستی را تشخیص دهیم؟

همانطور که اشاره شد، مهمترین نشانه وجود یک اقدام دستی، اعلان رسمی در گوگل سرچ کنسول شماست. اگر شما صاحب یک وب‌سایت هستید و آن را در سرچ کنسول ثبت کرده‌اید، به محض اعمال یک اقدام دستی، یک پیام در بخش “Manual Actions” (اقدامات دستی) در نوار کناری سرچ کنسول ظاهر خواهد شد.

مراحل تشخیص:

1. وارد سرچ کنسول شوید: به حساب گوگل سرچ کنسول خود بروید.
2. به بخش “Manual Actions” بروید: این بخش در نوار کناری زیر گزینه “Security & Manual Actions” قرار دارد.
3. بررسی وضعیت: اگر وب‌سایت شما تحت تأثیر اقدام دستی قرار گرفته باشد، در این بخش، جزئیات کامل آن را مشاهده خواهید کرد. این جزئیات شامل:
   • نوع اقدام دستی: (مثلاً “Spammy Freehost”, “Pure spam”, “Unnatural links to your site”, “Unnatural links from your site”, “Thin content with little or no added value” و…)
   • توضیح مشکل: یک توضیح کوتاه در مورد اینکه چرا این اقدام دستی اعمال شده است.
   • صفحات متأثر: آدرس URLهای مشخصی که تحت تأثیر این اقدام دستی قرار گرفته‌اند (ممکن است کل سایت یا فقط بخش‌های خاصی باشد).
   • تاریخ اعمال: زمانی که اقدام دستی اعمال شده است.

علاوه بر این، ممکن است یک ایمیل هشدار نیز به آدرس ایمیلی که برای سرچ کنسول خود ثبت کرده‌اید، دریافت کنید.

رایج‌ترین دلایل اقدامات دستی و نحوه برخورد با آن‌ها

اقدامات دستی معمولاً به دلیل نقض جدی دستورالعمل‌های کیفیت گوگل صادر می‌شوند. در اینجا به برخی از رایج‌ترین انواع آن‌ها و نحوه برخورد با آن‌ها می‌پردازیم:

۱. لینک‌های غیرطبیعی به سایت شما (Unnatural links to your site)

این شایع‌ترین نوع اقدام دستی است و زمانی اتفاق می‌افتد که گوگل تشخیص دهد لینک‌هایی به سایت شما اشاره می‌کنند که با هدف دستکاری رتبه‌بندی در گوگل ایجاد شده‌اند (مثلاً خرید لینک، تبادل لینک گسترده، لینک‌های اسپمی از دایرکتوری‌های بی‌کیفیت).

• نحوه برخورد:
  • شناسایی لینک‌ها: با استفاده از گزارش “Links” در سرچ کنسول و ابزارهایی مانند Ahrefs یا Semrush، تمام بک‌لینک‌های اسپمی یا غیرطبیعی را شناسایی کنید.
  • حذف لینک‌ها: در صورت امکان، با صاحبان سایت‌های ارجاع‌دهنده تماس بگیرید و از آن‌ها بخواهید لینک را حذف کنند.
  • Disavow (بی‌اعتبار کردن): برای لینک‌هایی که نمی‌توانید حذف کنید، از ابزار Disavow Tool گوگل استفاده کنید. این ابزار به گوگل می‌گوید که شما این لینک‌ها را تأیید نمی‌کنید و نمی‌خواهید برای رتبه‌بندی سایت شما در نظر گرفته شوند.
  • مستندسازی: تمام اقدامات خود (ایمیل‌ها، درخواست‌های حذف، لیست لینک‌های Disavow شده) را مستند کنید. این مستندات در درخواست بازنگری شما مفید خواهند بود.

۲. لینک‌های غیرطبیعی از سایت شما (Unnatural links from your site)

این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که سایت شما به سایت‌های دیگر لینک‌های غیرطبیعی (مثلاً لینک‌های پولی بدون استفاده از تگ nofollow یا sponsored) می‌دهد.

• نحوه برخورد:
  • شناسایی لینک‌ها: لینک‌های مشکل‌ساز را در سایت خود پیدا کنید.
  • اصلاح لینک‌ها:
    • اگر لینک پولی است، حتماً از تگ rel="nofollow" یا rel="sponsored" استفاده کنید.
    • اگر لینک به یک سایت بی‌کیفیت یا اسپمی است، آن را حذف کنید.

۳. محتوای نازک با ارزش افزوده کم یا بدون ارزش افزوده (Thin content with little or no added value)

این اقدام دستی مربوط به صفحاتی است که محتوای بسیار کمی دارند، کپی‌شده از منابع دیگر هستند، یا ارزش واقعی برای کاربر ایجاد نمی‌کنند (مثلاً صفحات تکراری، محتوای خودکار تولید شده، یا صفحات دروازه‌ای – Doorway Pages).

• نحوه برخورد:
  • بهبود محتوا: صفحات مشکل‌دار را با محتوای منحصر به فرد، جامع، مفید و با کیفیت بالا به‌روزرسانی کنید.
  • ادغام یا حذف: صفحات نازک و بی‌ارزش را با هم ادغام کنید یا حذف کنید و به صفحات مرتبط ریدایرکت ۳۰۱ (۳۰۱ redirect) دهید.
  • استفاده از noindex: برای صفحاتی که نمی‌خواهید گوگل آن‌ها را ایندکس کند اما نیاز به نگه داشتن آن‌ها در سایت دارید (مثلاً صفحات لاگین)، از تگ noindex استفاده کنید.

۴. اسپم خالص (Pure spam)

این جدی‌ترین نوع اقدام دستی است که به دلیل نقض شدید و گسترده دستورالعمل‌های کیفیت گوگل اعمال می‌شود (مانند سایت‌هایی که تماماً از محتوای کپی‌شده یا اسپم تشکیل شده‌اند، یا سایت‌هایی که برای فریب موتورهای جستجو طراحی شده‌اند).

• نحوه برخورد:
  • برخورد با این نوع اقدام دستی بسیار دشوار است و ممکن است نیاز به بازنگری اساسی در کل سایت داشته باشد.
  • باید تمامی محتوای اسپمی را حذف کنید، تکنیک‌های سئو کلاه سیاه را متوقف کنید و سایت را به یک منبع با کیفیت و مفید تبدیل کنید. در برخی موارد، شروع از نو با یک دامنه جدید ممکن است تنها راه حل باشد.

۵. اسپم تولید شده توسط کاربر (User-generated spam)

این مشکل زمانی رخ می‌دهد که کاربران در سایت شما (مثلاً در بخش نظرات، انجمن‌ها یا پروفایل‌ها) محتوای اسپمی تولید می‌کنند.

• نحوه برخورد:
  • سیستم‌های نظارتی قوی برای بخش‌های تولید محتوای کاربر را پیاده‌سازی کنید (مثلاً تأیید نظرات قبل از انتشار).
  • لینک‌های تولید شده توسط کاربران را با nofollow یا ugc علامت‌گذاری کنید.
  • محتوای اسپمی موجود را شناسایی و حذف کنید.

۶. پنهان‌کاری (Cloaking) و تغییر مسیرهای فریبنده (Sneaky redirects)

• Cloaking: ارائه محتوای متفاوت به کاربران و موتورهای جستجو.

• Sneaky redirects: هدایت کاربران به یک URL متفاوت از آنچه در نتایج جستجو دیده‌اند.

• نحوه برخورد:

  • اطمینان حاصل کنید که محتوای نمایش داده شده به کاربران و خزنده‌های گوگل یکسان است.
  • تمام تغییر مسیرهای فریبنده را حذف کنید و از ریدایرکت‌های استاندارد (مانند ۳۰۱ و ۳۰۲) به درستی استفاده کنید.

فرآیند رفع اقدام دستی و درخواست بازنگری (Reconsideration Request)

رفع یک اقدام دستی، فراتر از شناسایی مشکل است؛ نیازمند یک رویکرد سیستماتیک و اثبات به گوگل است که شما تمامی تخلفات را برطرف کرده‌اید.

مراحل کلیدی:

1. بررسی دقیق جزئیات اقدام دستی: در سرچ کنسول، نوع اقدام دستی و صفحاتی که تحت تأثیر قرار گرفته‌اند را کاملاً درک کنید.
2. رفع کامل مشکل: این مهمترین گام است. تمامی تخلفات مشخص شده را به طور کامل و جامع برطرف کنید. هیچ چیز را نادیده نگیرید. اگر مشکل “لینک‌های غیرطبیعی” است، هر لینک اسپمی را حذف یا Disavow کنید. اگر “محتوای نازک” است، صفحات را بهبود دهید یا حذف کنید.
3. مستندسازی اقدامات: یک سند دقیق از تمامی کارهایی که برای رفع مشکل انجام داده‌اید، تهیه کنید. این شامل:
   • لیست URLهای مشکل‌دار.
   • اقداماتی که برای هر URL انجام داده‌اید (مثلاً “با X تماس گرفته شد تا لینک حذف شود”، “این صفحه بهبود یافته و محتوای آن گسترش یافت”، “این لینک Disavow شد”).
   • تاریخ‌ها و جزئیات تماس‌ها یا تغییرات.
4. ارسال درخواست بازنگری (Submit a reconsideration request): پس از اطمینان کامل از اینکه تمامی مشکلات را رفع کرده‌اید، به بخش “Manual Actions” در سرچ کنسول بازگردید و روی دکمه “Request Review” یا “Submit a reconsideration request” کلیک کنید.
   • در این درخواست، توضیحی صادقانه و مختصر از مشکلی که وب‌سایت شما داشته است، اقدامات دقیقی که برای رفع آن انجام داده‌اید، و تعهد شما به رعایت دستورالعمل‌های کیفیت گوگل در آینده ارائه دهید.
   • می‌توانید مستندات خود را نیز در صورت لزوم پیوست کنید یا به آن‌ها اشاره کنید.
5. صبر و پیگیری: گوگل درخواست بازنگری شما را بررسی خواهد کرد. این فرآیند ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد. در این مدت، به طور منظم سرچ کنسول را بررسی کنید.
   • نتیجه مثبت: اگر گوگل از اقدامات شما راضی باشد، پیام “No manual actions found” (هیچ اقدام دستی یافت نشد) را دریافت خواهید کرد و سایت شما به تدریج شروع به بازیابی رتبه و ترافیک خود خواهد کرد.
   • نتیجه منفی: اگر درخواست بازنگری شما رد شود، گوگل دلیل آن را توضیح می‌دهد (مثلاً “هنوز لینک‌های غیرطبیعی وجود دارد”). در این صورت، باید به بررسی دقیق‌تر مشکلات بپردازید، آن‌ها را برطرف کنید و مجدداً درخواست بازنگری دهید.

تجربه ۲۰ ساله من نشان داده است که صداقت، شفافیت و تلاش واقعی برای رفع ریشه‌ای مشکلات، کلید موفقیت در فرآیند بازنگری است. پنهان‌کاری یا تلاش برای فریب مجدد گوگل، تنها منجر به تأخیر در رفع مشکل یا حتی جریمه‌های شدیدتر خواهد شد.

پیشگیری بهتر از درمان: چگونه از اقدامات دستی جلوگیری کنیم؟

همیشه گفته‌ام که پیشگیری بهتر از درمان است. جلوگیری از اقدامات دستی بسیار آسان‌تر از تلاش برای رفع آن‌ها پس از اعمال شدن است.

1. دستورالعمل‌های کیفیت گوگل را مطالعه و رعایت کنید: اینها نقشه‌راه شما هستند. گوگل به صراحت توضیح داده که چه چیزی قابل قبول است و چه چیزی نیست.
2. تمرکز بر کاربر: همیشه محتوایی تولید کنید که واقعاً برای کاربران شما مفید، مرتبط و با کیفیت باشد. از هرگونه تلاشی برای دستکاری موتورهای جستجو به جای خدمت به کاربر خودداری کنید.
3. لینک‌سازی طبیعی و با کیفیت: به جای خرید لینک یا ایجاد لینک‌های اسپمی، روی ساخت روابط، تولید محتوای ارزشمند و جذب لینک‌های طبیعی از سایت‌های معتبر تمرکز کنید.
4. محتوای منحصر به فرد و ارزشمند: از کپی کردن محتوا (چه از سایت‌های دیگر و چه از بخش‌های دیگر سایت خودتان) اجتناب کنید. هر صفحه باید ارزش منحصر به فردی داشته باشد.
5. بررسی منظم سرچ کنسول: این مهمترین عادت هر وب‌مستر موفق است. روزانه یا هفتگی سرچ کنسول خود را بررسی کنید تا هرگونه هشدار یا مشکل امنیتی را قبل از اینکه به یک اقدام دستی تبدیل شود، شناسایی و رفع کنید.
6. امنیت سایت: سایت خود را در برابر هک و آلودگی به بدافزار ایمن نگه دارید. این هم برای کاربران شما و هم برای رتبه سئوی شما حیاتی است.
7. به‌روزرسانی نرم‌افزارها: اگر از پلتفرم‌هایی مانند وردپرس استفاده می‌کنید، همیشه هسته، قالب و افزونه‌ها را به‌روز نگه دارید تا از آسیب‌پذیری‌های امنیتی جلوگیری کنید.

نتیجه‌گیری

اقدامات دستی گوگل، سیگنالی واضح از سوی گوگل است که نشان می‌دهد وب‌سایت شما از مسیر کیفیت خارج شده است. در طول دو دهه فعالیتم، بارها دیده‌ام که چگونه این اقدامات می‌توانند وب‌سایت‌های موفق را فلج کنند، اما همچنین شاهد بوده‌ام که با رویکرد صحیح و تلاش بی‌وقفه، چگونه می‌توان از این بحران عبور کرده و سایت را قوی‌تر از قبل بازگرداند.

اگر وب‌سایت شما دچار اقدام دستی شده است، وحشت نکنید. با آرامش و دقت، مشکل را شناسایی کنید، آن را به طور کامل برطرف سازید و با یک درخواست بازنگری صادقانه و مستند، به گوگل نشان دهید که سایت شما لایق جایگاهی در نتایج جستجو است. به یاد داشته باشید، گوگل می‌خواهد بهترین تجربه را برای کاربران خود فراهم کند. اگر شما هم این هدف را در اولویت قرار دهید، از اقدامات دستی در امان خواهید ماند و مسیرتان به سوی موفقیت پایدار در جستجوی ارگانیک هموار خواهد شد.

آیا تا به حال با یک اقدام دستی مواجه شده‌اید؟ تجربه شما در رفع آن چگونه بوده است؟